Λόγοι Γέροντος Ἐπιφάνιου Θεοδωρόπουλου περί ψυχικών νόσων

4 Sep, 2020 —Γέροντα, εἶναι γνωστὸ πὼς ἕνα ποσοστὸ ψυχιά­τρων θεωρεῖ ὼς αἴτιο μερικῶν ψυχασθενειῶν τὴν έγκράτεια κατὰ τὴ νεανικὴ ήλικία. Τὶ μποροῦμε νὰ τοὺς ἀπαντήσουμε;
—Ή τοποθέτησή τους εἶναι λανθασμένη καὶ ἡ ἐξήγηση γι’ αὐτό πολὺ ἁπλή. Ὅσοι ἐπισκέπτονται τὸν ψυχίατρο εἶναι ἀσθενεῖς. Δὲν πάει κανεὶς στὸ γιατρὸ στὰ καλὰ καθούμενα, δηλαδὴ ὑγιής. ’Ἐπειδὴ τώρα ἕνα πο­σοστό τῶν ἀσθενῶν αὐτῶν δὲν ἔχει σαρκικὲς σχέσεις, βγάζουν τὸ συμπέρασμα ἐν συνδυασμῶ καὶ μὲ τὶς φρο­ϋδικές θεωρίες ὅτι ἡ αἰτία τῶν νευροψυχικῶν διαταρα­χών εἶναι ἡ ἐγκράτεια. Ἐγὼ ὅμως γνωρίζω δεκάδες νέων οἱ ὁποῖοι εἶναι ἐγκρατεῖς καὶ φυσικὰ ἔχουν θαυμάσια ψυχικὴ ὑγεία.

—Τί μποροῦμε νὰ ποῦμε γιὰ τὴν ψυχανάλυσι;
—Ή ψυχανάλυσι ξεκίνησε μὲ τὸν Φρόϋντ, ὁ ὁποῖος ὑποστήριζε ὅτι οἱ ψυχικὲς διαταραχὲς εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς καταπιέσεως τῆς σεξουαλικῆς ὁρμῆς, τοῦ γενετησί­ου ἐνστίκτου τοῦ ἀνθρώπου. Κατὰ τὴν ψυχανάλυσι μὲ κατάλληλες ἐρωτήσεις καὶ ὕπνωσι προσπαθοῦν νὰ βοη­θήσουν τὸν πάσχοντα νὰ ἀνασύρη ἀπό τὸ ὑποσυνείδητό του παλαιὲς ψυχοτραυματικὲς ἐμπειρίες καὶ εκεὶ νὰ ἀνακαλύψη τὴν ἀφετηρία τῆς ἐνοχῆς του, πού βέβαια κατ’ αὐτοὺς ἔχει σχέσι μὲ τὴ μὴ ἱκανοποίησι τῆς γενε­τησίου ὁρμῆς.
'Ἡ ἐποχή μας ὅμως, ἐποχή δυστυχῶς πλήρους ἀποχαλινώσεως, διέψευσε παταγωδῶς τὸν Φρόϋντ, διότι σύμφωνα μὲ τὴ θεωρία του, ὲφ’ ὅσον σήμερα δὲν ὑπάρχει καταπίεσι τοῦ σεξουαλικοῦ ἐνστίκτου, ἀλλὰ πλήρης ἀπελευθέρωσή του καὶ ἱκανοποίησὶ του, θὰ έ­πρεπε νὰ εἶχαν μειωθῆ οἱ ψυχοπάθειες· συμβαίνει ὅμως τὸ ἀκριβῶς ἀντίθετο: ὁ ἀριθμός δηλ. τῶν ψυχοπαθών, σύμφωνα μὲ τὶς πληροφορίες πού καταφθάνουν τὰ τελευταῖα ἔτη, ἔχει αὐξηθῆ!

—Δηλαδή δὲν θὰ συνιστούσατε σὲ κάποιον νὰ καταφύγη σὲ ψυχανάλυσι;
—Είναι χαμένος χρόνος καὶ σπατάλη χρημάτων, παιδὶ μου! Ἡ κλασσικὴ Ἰατρική, ἡ ὁποία ἐφαρμόζει μιὰ θεωρία μόνο ἂν αὐτὴ ἔχει νὰ ἐπιδείξη ἀναντίρρητα θεραπευτικὰ ἀποτελέσματα, δὲν χρησιμοποιεῖ τὴν ψυχανάλυσι ὡς θεραπευτικὸ μέσο, διότι μέχρι σήμερα ἡ τελευταία αὐτὴ δὲν κατώρθωσε νὰ προσκομίσει στοιχεῖα τὰ ὅποια νὰ ἀποδεικνύουν ὅτι ἔχει θεραπευτικὴ ἀξία.

—’Επιτρέπεται νὰ παίρνουν ψυχοφάρμακα οἱ Χρι­στιανοί; Διότι πολλοὶ ἰσχυρίζονται ὅτι τὸ ἄγχος, ἡ κατάθλιψι, ἡ μελαγχολία καὶ γενικώτερα οἱ ψυχοπάθειες θεραπεύονται μόνο μὲ πνευματικὴ ζωή, δηλ. μὲ προσ­ευχή, ἐκκλησιασμό, ἐξομολογήση, Θ. Κοινωνία κ.λπ.
—Οταν χρειάζεται, πρέπει νὰ τὰ παίρνουν καὶ οἱ Χριστιανοί.

—Μά τὶ μποροῦν νὰ κάνουν τὰ φάρμακα αὐτά στὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου;
—Θά πρέπει νὰ ξεκαθαρίσουμε ἀπό τὴν ἀρχὴ ὅτι τὰ λεγάμενα ψυχοφάρμακα ἤ ἠρεμιστικά, οἱ ὑλικές δηλ. αὐτές οὐσίες, δὲν μποροῦν μὲ κανένα τρόπο νὰ δώ­σουν στὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου τὴν ποθούμενη ἠρεμία, οὔτε νὰ φέρουν παρηγοριά καὶ ἐλπίδα στὴν ψυχὴ μίας μητέρας π.χ., τῆς ὁποίας ἀπεβίωσε ὁ γιός, οὔτε ἀκόμη νὰ ἀπαλλάξουν τὴ συνείδησι ἑνός ἀνθρώπου ἀπό τὶς τύψεις τῶν ἁμαρτιῶν τὶς οποίες διέπραξε. Αὐτά τὰ δωρήματα μόνον «ἄνωθεν καταβαίνουσι, ὲκ τοῦ Πατρὸς τῶν φώτων». Καὶ μόνον οἱ Λειτουργοὶ (οἱ 'Ι­ερείς καὶ μάλιστα οἱ Πνευματικοὶ) τῆς Ἐκκλησίας μποροῦν νὰ θεραπεύσουν αὐτές τὶς καταστάσεις τῶν ἀνθρώπων.

—Τότε γιατὶ είπατε ὅτι χρειάζονται τὰ ψυχοφάρ­μακα;
—Ακούστε: Ἄγχος ἤ κατάθλιψη δὲν ἐμφανίζουν οἱ ἄνθρωποι μόνον ἀπό παράγοντες, ὅπως εἶναι οἱ παραπάνω, ἤ ἀκόμη ἀπό μιὰ οἰκονομική καταστροφὴ ἤ ἀπό καταπίεσι καὶ ἐξουθένωσι τῆς προσωπικότητὸς τους κ.τ.λ., ἀλλὰ καὶ ἀπό παράγοντες ποῦ ξεκινοῦν ἀπό τὸ νευρικὸ σύστημα (ἐγκέφαλο) τοῦ ἀνθρώπου. Δηλαδὴ άπὸ διαταραχὴ τῶν ἀνωτέρων λειτουργιῶν τοῦ ἐγκέφαλου, ὅπως τοῦ συναισθήματος, τῆς σκέψεως, τῆς βουλήσεως κ.λπ. Αὐτοῦ τοῦ τύπου τὸ ἄγχος ἤ ἡ κατάθλιψι κ.τ.λ. βελτιώνονται ἤ καὶ θεραπεύονται μὲ τὰ ψυχοφάρμακα, φάρμακα δηλ. τὰ ὅποια δροῦν στὶς λειτουργίες τοῦ ἐγκέφαλου μὲ σκοπὸ νὰ τὶς ἐπαναφέρουν στὸν κανονικὸ τοὺς ρυθμό. Γιὰ νὰ τὸ πῶ μὲ πιὸ ἅπλα λόγια: Πολλοὶ ἀπό τοὺς Χριστιανοὺς ἑστιάζουν τὴν προσοχὴ τοὺς στὸ ἄυλο συ­στατικό τοῦ ἀνθρώπου, δηλ. τὴν ψυχή, ἀποδίδοντας σ’ αὐτήν καὶ μόνο τὶς ἐκδηλώσεις τοῦ ἄγχους, τῆς μελαγ­χολίας κ.λπ. καὶ ἔτσι ἀπορρίπτουν τὰ φάρμακα, δεδο­μένου ὅτι ἡ ὕλη δὲν μπορεῖ νὰ ἐπιδράση στὸ ἄυλο. Λησμονοῦν ὅμως, ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει καὶ σῶμα. Καὶ ἐπειδή ὁ ἐγκέφαλος, μέσω τοῦ οποίου ἐκδηλώνεται ἡ ψυχή, εἶναι ὄργανο τοῦ σώματος, μὲ ὑλικὰ μέσα (δηλ. μὲ φάρμακα ἤ παλαιότερα μὲ ινσουλινικὰ κώμα­τα ἤ ἠλεκτροσὸκ) πρέπει νὰ ἀντιμετωπισθοῦν οἱ διατα­ραχές του.

✞ Γέροντας Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος