Ἀσκητής καί Ἱερέας. Στή Ναζιανζό. Ἀνοιχτές μητρικές ἀγκάλες. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος

 Ἀσκητής καί Ἱερέας. Στή Ναζιανζό. Ἀνοιχτές μητρικές ἀγκάλες

Πεζά καθήκοντα-Διδασκαλία ρητορικῆς- Μύηση στή θεολογία

 Ὁ πληγωμένος Ἀετός. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος

Τρισευτυχισμένοι ὁ γερο-Γρηγόριος καί ἡ Νόννα. Ἔμαθαν ὅτι τά παιδιά τους ἔρχονται. Ἔλειψαν περίπου ὀκτώ χρόνια. Ἔφυγαν παλληκαράκια κι ἔρχονται ὥριμοι ἄνδρες. Ἡ καρδιά τῆς Νόννας πήγαινε νά σπάσει ἀπό τήν ἀγωνία. Πῶς θά δεῖ, πῶς θά τήν ἰδοῦν οἱ λεβέντες της; Φώναξε γιά ἕνα καλάθι. Ἔβαλε μέσα λίγα φροῦτα καί ξερούς καρπούς καί βγῆκε ἀπό τό σπίτι.  Πέρασε τό γεφυράκι τοῦ ποταμοῦ καί στάθηκε δίπλα στό ἀμπέλι τους. Ἐκεῖ θά φτάνανε ἀπό τό μεγάλο δρόμο οἱ γιοί της.  Κάποτε φανήκανε ἀπό μακριά.  Ὁ Γρηγόριος καί ὁ Καισάριος ξεπέζεψαν καί προχώρησαν μέ τά πόδια  Βάδισε λίγο καί ἡ γερόντισσα μέ τή νέα καρδιά. Ὁ Γρηγόριος ἔπεσε στήν ἀγκαλιά της καί σχεδόν τή σήκωνε ψηλά.  Κοντά καί ὁ Καισάριος, ἔκανε τά ἴδια. Ἄφθονα τά δάκρυα τῆς Νόννας, κύλαγαν τραγούδι εὐχαριστήριο στό Θεό. Συνέχισαν καί οἱ τρεῖς γιά τό σπίτι, νά μήν περιμένει ὁ γερο-πατέρας.

Ὅλα καί ὅλοι ἀνέπνευσαν. Ἕνας δυνατός καλοδεχούμενος ἀέρας ὅρμησε στό μεγάλο σπίτι. Ἔδωσε χαρά καί σιγουριά, δύναμη κι ἐλπίδα. Τό γιορταστικό τραπέζι ἀντάξιο τῆς μεγάλης χαρᾶς τῶν γονέων.  Καί ἡ λαμπρότητά του καθρέφτιζε τή λαμπρότητα και τή σύνεση τῶν νέων ἀνδρῶν. Οἱ καλεσμένοι πολλοί. Ὅταν περάσανε οἱ γιορτές –καί πέρασαν γρήγορα- οἱ γονεῖς μέ τά τέκνα συζητήσανε τό τί θά κάνουν –τί θά κάνουν ἀπό δῶ καί πέρα, ὁ σπουδαῖος ρητοροδιδάσκαλος καί σοφιστής Γρηγόριος καί ὁ ἐξαίρετος γιατρός Καισάριος.
Ὁ δεύτερος δέν ἄφησε πολλά περιθώρια.  Θά γύριζε στήν Κωνσταντινούπολη καί θά σταδιοδρομοῦσε πολύ εὔκολα. Ἔμενε ὁ πρῶτος, ὁ Γρηγόριος. Αὐτός εἶχε τόση ταπείνωση καί ἀγάπη, πού ἔσκυψε νά σηκώσει τά γεράματα τῶν γονέων του.  Καί εἶχε τόση μεγαλωσύνη, πού ἀσυναίσθητα ἔσκυψε νά φορτωθεῖ καί νά σηκώσει τό μεγαλεῖο τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς θεολογίας.

 Πεζά καθήκοντα-Διδασκαλία ρητορικῆς- Μύηση στή θεολογία

Ὁ πληγωμένος Ἀετός. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος

Οἱ μεγάλοι ἄντρες ἀσχολοῦνται καί μέ μικρά. Ἔτσι ὡριμάζουν γιά τά μεγάλα.  Καί ὁ Γρηγόριος ἄρχισε πρίν ἀπ’ ὅλα μέ τή βοήθεια πρός τούς γονεῖς. Ὁ πατέρας του εἶχε περάσει τά ὀγδόντα.  Χρειαζότανε κάποιος νά παρακολουθεῖ τή μεγάλη κτηματική περιουσία στήν Ἀριανζό, στήν Τιβερινή καί ἀλλοῦ.  Τό προσωπικό πού δούλευε σ’ αὐτήν ἤθελε ἀφεντικό καί καθοδήγηση.  Καί αὐτά ἔπρεπε νά τά φροντίσει ὁ Γρηγόριος, πού κυριολεκτικά ἀπεχθανόταν τέτοιες ὑποχρεώσεις. Ἀπό τήν ἄλλη μεριά δέν τόν ἄφηναν ἥσυχο οἱ φίλοι καί οἱ συγγενεῖς.
-Ἔλα, Γρηγόριε, πρέπει ν’ ἀνέβεις στήν ἕδρα.  Γι’ αὐτό σπούδαζες τόσα χρόνια.  Ξόδεψες μιά περιουσία.  Τώρα πρέπει ν’ ἀνταποδώσεις.  Οἱ πατριῶτες μας πρέπει νά σ’ ἀκούσουν καί νά ὑπερηφανεύονται γιά σένα….
-Μά, φίλοι μου, ἀντιδροῦσε ὁ Γρηγόριος, δέν εἶναι ἀνάγκη.  Τόσοι καί τόσοι διδάσκουνε ρητορική· στά δικαστήρια ὑπάρχουνε πολλοί συνήγοροι…
Οἱ ναζιανζηνοί, σκληρογνώμονες καππαδόκες, δέν ἄκουγαν τίποτα. Ἀναζητοῦσαν μεγάλο ρήτορα. Ἤθελαν νά τόν ἀντιτάξουν στ’ ἄλλα ἔθνη, στούς Ἀρμενίους, τούς Σύρους, τούς Αἰγυπτίους… Γιά νά ἔχουνε νά λένε πώς οἱ καππαδόκες εἶναι σπουδαῖοι.
Ἄκεφα ὁ Γρηγόριος τούς ἔκανε τό χατήρι.  Καί δίδαξε καί ρητόρεψε. Κι ἐντυπωσίασε καί θαυμάστηκε. Ἤτανε πράγματι μεγάλος ρήτορας. Ὁ λόγος του μάλιστα γινότανε συχνά ποιητικός. Τό ἀποτέλεσμα ἦταν νά σαγηνεύει τούς ἀκροατές, πού ξεσπούσανε σέ ἰαχές καί χειροκροτήματα. Ὅμως δέν ἐνδιαφερότανε γιά τέτοια καί ἄφησε γρήγορα τήν καθηγητική ἕδρα.
Τόν ἀπασχολοῦσαν ἄλλα προβλήματα.
Ἡ ζωή καί τά ζητήματα τῆς Ἐκκλησίας, πού τότε περνοῦσε πολύ δύσκολες μέρες. Οἱ ἀρειανόφρονες μέ τή βοήθεια τῆς αὐτοκρατορικῆς καμαρίλας εἶχαν ἐπικρατήσει σχεδόν παντοῦ.  Στήν ἐπό τοῦ 357 ὁ φιλοαρειανός αὐτοκράτορας Κωνστάντιος εἶχε σ’ ὅλα τά μήκη καί πλάτη τοῦ κράτους ἐπιβάλει τούς ἡμιαραειανούς.  Στή Δύση ὁ ἰσχυρός ἐπίσκοπος Ρώμης καί ὁ πολυσέβαστος Ὅσιος Κορδούης ὑπέγραψαν ἡμιαρειανικές ὁμολογίες πίστης καί ἀποκήρυξαν τόν ὀρθόδοξο Ἀθανάσιο. Εὐτυχός πού ὁ ἱερός τοῦτος βράχος τῆς Ὀρθοδοξίας κράταγε.
Ἀντιστεκόταν γίγαντας ἐνάντια σ’ ὁλόκληρη αὐτοκρατορία. Στεκόταν ὄρθιος. Κι ὅσο τόν ἔβλεπαν ὄρθιο οἱ λίγοι ὀρθόδοξοι, ἀναθαρροῦσαν. Ἔσφιγγαν τήν καρδιά τους, ἔκαναν τήν ὑπομονή καί σήκωναν τόν καύσωνα τῶν διωγμῶν, τῶν κατατρεγμῶν καί τῶν θανατώσεων. 
Περίμεναν καρτερικά ν’ ἀλλάξουν μυαλά οἱ αὐτοκράτορες –πράγμα δύσκολο.  Περίμεναν καί μεγάλους θεολόγους, νά συνεχίσουν τό ἔργο τοῦ Ἀθανασίου.
Δέν κατάλαβαν τότε, οἱ ταλαίπωροι ὀρθόδοξοι, ὅτι φτάσανε ἀπό τήν Ἀθήνα στήν Καππαδοκία δύο ἄντρες, πού θά σήκωναν τό ἀνάστημά τους ἐνάντια σ’ ὁλόκληρη τήν αὐτοκρατορία. Ὁ Γρηγόριος καί ὁ Βασίλειος θά γίνοταν οἱ νέοι Ἀθανάσιοι. Θά συντρίψουν τήν αὐτοκρατορική ἔπαρση καί θά ξεθεμελιώσουν τήν σκληροτράχηλη αἵρεση.
Αὐτά ὅλα προϋποθέτουν πάλη καί ἀγώνα μέχρι θάνατο ἤ νίκη.  Καί ὁ Γρηγόριος τό γνώριζε. Ὅπως γνώριζε καλά, ὅτι γιά νά νικήσεις τό θεριό, πρέπει νά εἶσαι ἀντοχῆς κι ἕτοιμος γιά θυσίες.  Θυσία λοιπόν!  Δέ δίστασε καθόλου. Ὅλη του τή σοφία ὁ Γρηγόριος τήν ἔρριξε στά πόδια τοῦ Χριστοῦ. Οἱ γνώσεις του στή διακονία τῆς Ἐκκλησίας.
 Μέ ἀνθρώπινη σοφία ὅμως δέν κατανοεῖται ἡ ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας. Δέ δυσκολεύτηκε νά τό καταλάβει ὁ Γρηγόριος. Μέσα στό 357 ρίχτηκε στή μελέτη τῶν Γραφῶν καί τῶν ἐκκλησιαστικῶν συγγραφέων. Ἐκεῖ δηλωνόταν καί περιγραφόταν ἡ ἀλήθεια.
 Καί ἡ σοφία τοῦ κόσμου, τήν ὁποία εἶχε τόσο πλούσια, θά βοηθοῦσε στήν ἐξωτερική κατανοήση τῶν βιβλικῶν καί πατερικῶν κειμένων. Ὅπως θά τόν βοηθοῦσε ἀποφασιστικά καί στή διατύπωση καί τήν περιγραφή τῆς θείας ἀλήθειας, πού θά κατάφερνε νά βιώσει.
Θεολογικές σπουδές ὁ Γρηγόριος ἔκανε κυρίως ἀπό τό φθινόπωρο τοῦ 357 μέχρι τό 362, ὅταν ἐμφανίστηκε νά κάνει θεολογικά κηρύγματα.  Πρέπει ὅμως νά ἐξηγήσουμε ὅτι, θεολογικές σπουδές δέν ἔκανε μέ συγκεκριμένο δάσκαλο, οὔτε και τίς σταμάτησε ποτέ.  Συνεχῶς γινόταν θεολόγος.  Κι ἔγινε τόσο σπουδαῖος θεολόγος, πού ἡ Ἐκκλησία τοῦ ἔγραψε μέ κεφαλαῖο Θ τό θεολόγος.
Δυσκολίες στή θεολογική του σπουδή βρῆκε πολλές, φυσικό ἦταν. Ὁ ἴδιος τήν θεωρεῖ πανύψηλο βουνό, στό ὁποῖο ἀνεβαίνει κανείς δύσκολα, πολύ δύσκολα. Ὅταν τό 359 οἱ ναζιανζηνοί ζητούσανε νά τούς ἐξηγήσει τή σχέση τοῦ Υἱοῦ μέ τόν Πατέρα, τά βρῆκε σκοῦρα.  Κάτι προσπάθησε νά κάνει, ἀλλά δέν ἱκανοποίησε.  Κατέφυγε μάλιστα στό φίλο του  Βασίλειο, μεταφέροντας τό πρόβλημα. Ἀλλά καί αὐτός, πού ἐπίσης τότε ἄρχιζε τή θεολογία, δέν μποροῦσε νά βοηθήσει ἀποτελεσματικά. Ἡ ἀδυναμία καί τῶν δύο ἤτανε ἡ βίαιη ἀφορμή γιά νά σκύψουν ἐπιμελέστερα στή μελέτη Γραφῆς καί συγγραφέων ἐκκλησιαστικῶν.  Νά προσευχηθοῦν περισσότερο γιά τούς δώσει ὁ Θεός βαθύτερη κατανότηση τῆς ἀλήθειας.

 Ὁ πληγωμένος Ἀετός (Γρηγόριος ὁ Θεολόγος)

(ἀφηγηματικὴ Βιογραφία)

 σελ.53-56

Στυλιανοῦ Γ. Παπαδοπούλου Καθηγητή Πανεπιστημίου

Ἔκδοση Δ΄

Ἀποστολική διακονία