Παρών στίς δύσκολες ὧρες τοῦ Βασιλείου. Ἀντιστέκεται στόν αὐτοκράτορα. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος

 Παρών στίς δύσκολες ὧρες τοῦ Βασιλείου. Ἀντιστέκεται στόν αὐτοκράτορα.

Ὁ πληγωμένος Ἀετός. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος

Ὁ αὐτοκράτορας Οὐάλης καί οἱ αὐλικοί του, ἀρειανόφρονες ὅλοι, σκεφτήκανε πολύ τό στόχο πού θά χτυποῦσαν. Τούς εἶχε μέχρι τώρα ξεφύγει ἡ Καισάρεια.  Παρ’ ὅλες τίς προσπάθειές τους ἔγινε κεῖ μητροπολίτης ὁ Βασίλειος.  Τώρα τά πράγματα ἤτανε δύσκολα, γιατί ὁ μικρόσωμος καί ἀσθενικός αὐτός ἄνδρας δέν ἔμοιαζε μέ τούς ἄλλους.  Εἶχε τή φήμη τοῦ σοφοῦ καί τοῦ ἀσκητῆ.  Ξέρανε ἀκόμη πώς ἦταν ἀγωνιστής καί σταθερός στήν Ὀρθοδοξία.  Πάντως θά προσπαθοῦσαν.  Πίστευαν ὅτι θά καταφέρουν νά τόν λυγίσουν.
Οἱ αὐλικοί καί οἱ ἀριεανόφρονες ὑπολόγιζαν καί σέ καί σέ κάτι ἄλλο.  Στήν προσωπική παρουσία τοῦ Οὐάλη στήν Καισάρεια.  Στό φόβο τοῦ ἐπερχόμενου αὐτοκράτορα, τοῦ σκληροῦ τιμωροῦ τῶν ὀρθοδόξων, τί θά’κανε ὁ Βασίλειος, θά ὑπέκυπτε.
Πρός τό τέλος τοῦ 371, ὁ Οὐάλης ξεκίνησε ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη, μέ αὐλικούς καί στρατό.  Πορευόταν γιά τήν Καισάρεια. Ἐκεῖ θά ξεχειμώνιαζε.  Στό πέρασμά του δέν στάθηκε ὄρθια καμμιά ἐπισκοπή. Οἱ κληρικοί, ὅσοι δέν ὑποτάσσονταν, ἐξορίζονταν, διώκονταν, ἐξευτελίζονταν….. Πάθαιναν χειρότερα κι ἀπ’ ὅσα πάθαιναν οἱ πρόγονοί τους ἀπό τούς εἰδωλολάτρες αὐτοκράτορες, στόν δεύτερο καί τρίτο αἰώνα.
Ὅλ’ αὐτά τά μάθαινα ὁ Βασίλειος. Ἔβλεπε πώς ὅλα εἶναι προοίμιο γιά τό κακό πού θά γινότανε στήν Καισάρεια. Ἔπρεπε νά πέσει καί τό ὀχυρό πού κρατοῦσε ὁ ἴδιος.
Ἄν ἐκεῖνος ἔπεφτε, δέ θά χρειαζόταν προσπάθεια γιά τούς ὑπόλοιπους λίγους ὀρθοδόξους. Ὅλοι θά ὑποκύπτανε ἀπό μόνοι τους. Ὁ φόβος καί ἡ ἄγνοια θά τούς ἔκανε ν’ ἀκολουθήσουν τό Βασίλειο.  Τά πυρά, λοιπόν, στραμμένα ὅλα στό Βασίλειο. Νά πέσει τό μέγα ὀχυρό!

Ὁ Βασίλειος εἶχε συνείδηση τῶν σκοπῶν τοῦ Οὑάλη, μά και τῆς δικῆς του εὐθύνης γι’ ἀντίσταση.  Καί ἀντιστάθηκε τόσο γενναῖα καί τόσο ἱερόπρεπα, πού ὁ ἴδιος ἔγινε ὁ ἱερός βράχος, πάνω στόν ὁποῖο τσακίστηκε ὁ Οὐάλης. Ὁ φοβερός καί ἀγέρωχος αὐτοκράτορας νικήθηκε.
Καί νικήθηκε μέ τόσο πάταγο, πού τό κύρος τοῦ Βασιλείου δρασκέλισε τά σύνορα τῆς Καισάρειας, ἁπλώθηκε στήν Καππαδοκία, πλημμύρισε τή Μικρασία, ἔφτασε στή Δύση καί πότισε μέ θάρρος τούς ὀρθοδόξους ὁλόκληρης τῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας.
Ἀπό τώρα καί στὸ ἑξῆς ὁ Βασίλειος εἶναι Μέγας.  Καί γιά κείνους πού τόν γνωρίζανε καί γιά κείνους πού δέν τόν εἴχανε γνωρίσει. Ἀπό τώρα στήν οἰκουμένη ὅλη, ὅπου κι ἄν ὑπῆρχε χριστιανική Ἐκκλησία, αἰσθάνονταν ὅτι πρέπει νά προσέχουν τί λέει καί τί κάνει ὁ Βασίλειος. Οἱ ἐκκλησιαστικοί ἄνδρες τῆς ἐποχῆς θά γίνονταν ἤ φίλοι ἤ ἐχθροί τοῦ Βασιλείου.
Κανείς δέν μποροῦσε νά τόν ἀγνοεῖ.  Πολύ περισσότερο, πού ἔφτανε στό τέλος τῆς ἔνδοξης μαρτυρικῆς του πορείας ὁ Μέγας Ἀθανάσιος. Ὁ στύλος αὐτός τῆς Ἐκκλησίας στήριζε ἄξια τήν Ὀρθοδοξία γιά σαρανταπέντε χρόνια. Ἀπό τό 325 μέχρι τό 370 περίπου.
Ὁ Ἀθανάσιος ἄρχισε νά γερνᾶ κι ἔφυγε ἀπό τόν κόσμο αὐτό στίς 2 Μαΐου του 373. Ἀλλά πλέον εἶχε παραδώσει τήν ἱερή σκυτάλη στούς τρεῖς Καππαδόκες.  Στό Βασίλειο πρῶτα, στόν Γρηγόριο Θεολόγο μετά καί στό Γρηγόριο Νύσσης κατόπιν.
Στόν πόλεμο τοῦ Οὐάλη δέν ἔμεινε ἀπ’ ἔξω καί ἡ Ναζιανζός.  Καταλάβαιναν τί σήμαινε νά πάρουν μέ τό μέρους τόν πολυσέβαστο καί αἰωνόβιο ἐπίσκοπο τῆς Ναζιανζοῦ Γρηγόριο. Ὅσο γιά τό Γρηγόριο, οὔτε πού τό σκεφτήκανε. Ὅλοι γνώριζαν πώς δέν ἤτανε μόνο σοφός θεολόγος. Ἤτανε κι ὁ ἄνθρωπος πού δέν μποροῦσες μέ τίποτα νά λυγίσεις ἤ νά δεσμεύσεις.
Πρίν πᾶνε στήν Καισάρεια, οἱ αὐλικοί ἀρειανόφρονες δοκιμάσανε νά παρασύρουν ὕπουλα τόν γέρο-Γρηγόριο.  Κόπος ἄδικος. Τώρα ὁ γερο-πατριάρχης ἤξερε τί ζητούσανε καί ὁ γιός του Γρηγόριος ἤτανε κοντά. Στήριξε τόν πατέρα του.
Τοῦ ἐξήγησε θεολογικά τό πρόβλημα καί οἱ ἀρειανόφρονες αὐλικοί τά μάζεψαν νύχτα κι ἔφυγαν. Ἐντυπωσιάστηκαν μάλιστα τόσο πολύ ἀπό τό γέρο καί τό νέο Γρηγόριο, πού δέν τούς ἐξορίσανε. Προσποιηθήκανε σεβασμό γιά τό γέρο, ἀνοχή γιά τό νέο.
Τίς κρίσιμες τοῦτες γιά τήν Ἐκκλησία ὧρες ὁ Γρηγόριος δέν ἡσύχασε οὔτε στιγμή. Λαγωνικό, γυμνασμένο μέ θεολογία καί ἀρετή, μυριζότανε, ποῦ κινδυνεύανε οἱ ἄνθρωποι νά παρασυρθοῦν, ποιοί κληρικοί χάνανε τό  θάρρος τους, ποὺ χρειαζόταν ἐξηγήσεις γιά τήν πίστη. Ἔτρεχε μέρα νύχτα. Ἐδῶ ἐξηγοῦσε τήν πίστη, ἐκεῖ ἔδινε κουράγιο… Στήριζε τούς ὀρθοδόξους νά γίνουν ὁμολογητές…. καί πολλοί ἔγιναν.

Ὁ πληγωμένος Ἀετός (Γρηγόριος ὁ Θεολόγος)

(ἀφηγηματικὴ Βιογραφία)

  σελ.99-101

Στυλιανοῦ Γ. Παπαδοπούλου Καθηγητή Πανεπιστημίου

Ἔκδοση Δ΄

Ἀποστολική διακονία

Ἀναβάσεις