Ὁ Βασίλειος καλεῖ τό Γρηγόριο στήν Καισάρεια καί τοῦ προσφέρει ἀξιώματα. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος

Ὁ Βασίλειος καλεῖ τό Γρηγόριο στήν Καισάρεια καί τοῦ προσφέρει ἀξιώματα
Ὁ πληγωμένος Ἀετός. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος

Ὁ Γρηγόριος ἔνιωσε βαθύτατη ἀνακούφιση μέ τήν ἐκλογή.  Κι ἀκόμη περισσότερο ἔνιωθε ὑπερηφάνεια γιά τόν ἀδελφό Βασίλειο. Ἤξερε ὅτι του πρέπανε καί θρόνοι καί τιμές. Γιά ὅλα ἦταν ἄξιος. Καί ἤθελε νά τρέξει νά τόν ἀγκαλιάσει, νά τόν ἀσπασθεῖ.  Κρατήθηκε ὅμως –πάντα μέσα του φύτρωνε ἡ ἀναστολή, ὅταν εἶχε νά κάνει μέ πράγματα τοῦ κόσμου.
Ἀναστολή δέν εἶχε ποτέ, ὅταν ἐπρόκειτο ν’  ἀναχωρήσει γιά τήν ἔρημο ἤ γιά τήν ἄσκηση.
Τώρα κρατήθηκε γιατί δέν μποροῦσε ν’ ἀντέξει τίς δολοπλοκίες, τίς ἴντριγκες, πού ἀκόμα ἔδιναν κι ἔπαιρναν στή Ἐκκλησία τῆς Καισάρειας.
Οἱ ἀρειανόφρονες καί οἱ κακότροποι δέν ἤθελαν νά χωνέψουν τήν τρομερή ἐπιτυχία τῶν ὀρθοδόξων στό πρόσωπο τοῦ Βασιλείου.  Καί τοῦ δημιουργοῦσαν χίλια δυό προβλήματα.
Ἀκόμη, τόν κρατοῦσε μακριά καί ἡ ὑπερευαισθησία του.  Πίστευε πώς ἄν τόν ἰδοῦν δίπλα στό φίλο του Μητροπολίτη, θά κατηγορήσουν τόν Βασίλειο γιά μεροληψία. Μάζεψε –θά λέγανε- τούς δικούς του καί κάνει πέρα ἐμᾶς τούς ντόπιους!
Ἀπό τήν ἄλλη μεριά ὁ Βασίλειος δέν καταλάβαινε τή στάση τοῦ Γρηγορίου.

Κι ἔφτασε νά τοῦ γράψει πικρά λόγια.
Ὅτι στήν κρίσιμη ὥρα τόν ἐγκατέλειψε, ὅτι πιά ὁ Βασίλειος δέν ἤτανε τίποτα στήν καρδιά τοῦ Γρηγορίου.  Μόλις τά διάβασε αὐτά ὁ Γρηγόριος κλονίστηκε. Τοῦ ἀμφισβητοῦσε, λοιπόν, τήν ἀγάπη του, τά αἰσθήματά του;  Τοῦ φάνηκε ὅτι τό πᾶν μέσα του  ἀναποδογυριζότανε.
Ὁ Βασίλειος τοῦ εἶχε προσβάλει ὅ,τι ἁγνότερο καί ἱερότερο εἶχε μέσα του ὁ Γρηγόριος. Ξέσπασε, λοιπόν, σέ διαμαρτυρίες κι ἐρωτηματικά πρός τό φίλο του:
-Πῶς τόλμησες, ἱερή μου κεφαλή, νά σκεφτεῖς καί νά γράψεις τέτοια λόγια; Ἐμένα δέν κατάλαβες, εἴκοσι χρόνια πού ’μαστε ἀδελφικοί φίλοι, ἤ τόν ἑαυτό σου; Λησμόνησες τήν Ἀθήνα μας, τούς ἀσκητικούς ἀγῶνες, τίς μελέτες μας….. Ἐσύ τά λές, πού σέ εἶχα καί σέ ’ χω φῶς τῆς οἰκουμένης; Ἡ ἱερή σάλπιγγα, ὁ ἥλιος καί ἡ ἄνοιξη τῆς Ὀρθοδοξίας; Τόσο πολύ μέ βασανίζουν τά πικρά σου λόγια, πού τραγωδία θά μποροῦσα νά γράψω.
Καί πάλι ὁ Γρηγόριος δέν ξεπέρασε τούς δισταγμούς.  Δέν πῆγε στό πρῶτο καιρό τῆς ἐκλογῆς στήν Καισάρεια. Θεώρησε μάλιστα τή στάση του φιλοσοφημένη, συνετή.
Ἄφησε καί πέρασαν ἕνας ἤ δύο μῆνες. Ὁ θόρυβος καταλάγιασε στήν Καισάρεια. Ὁ Βασίλειος βρῆκε τούς πρώτους συνεργάτες.  Τότε ὁ Γρηγόριος πῆγε νά συναντήσει τό μητροπολίτη καί ἀδελφικό του φίλο. Ἔζησαν ὧρες χαρᾶς καί ἀγαλλίασης. Τά ξεχάσανε ὅλα.
Ὁ Βασίλειος ἔπαιρνε μαζύ του τό Γρηγόριο ἐδῶ καί κεῖ. Στίς ποιμαντικές ἐπισκέψεις, στίς ἀκολουθίες καί στά κηρύγματα, στίς συσκέψεις μέ κληρικούς καί μέ παράγοντες τῆς Καισάρειας.  Τό ἔκρινε ἀναγκαῖο γιά δύο λόγους.  Πρῶτον, γιά νά ξέρουν οἱ καισαρεῖς ποιόν σπουδαῖο θεολόγο εἶχε φίλο καί συμπαραστάτη –κι ἄς μήν εἶχε δεῖ τή συμπαράστασή του.  Δεύτερον, γιά νά δείξει στό Γρηγόριο τίς μεγάλες ὑποχρεώσεις καί τά δύσκολα ποιμαντικά καί κατηχητικά προβλήματα τῆς περιοχῆς.
Ὁ Γρηγόριος ἀκολουθοῦσε μέ ἀγάπη καί πολλή ἀφέλεια. Μέχρι πού ὁ Βασίλειος τοῦ ἀποκάλυψε τό μυστικό:
-Γρηγόριε, νά ἔρθεις νά μείνεις μαζύ μου.  Χρειάζεσαι, φυσικά, στή Ναζιανζό, ἀλλά ἡ ἀκρόπολη καί τά προβλήματα εἶναι περισσότερο ἐδῶ. Ἐδῶ θά κερδίσουμε ἤ θά χάσουμε τή μάχη τῆς Ὀρθοδοξίας.  Θά σέ κάνω ἐπίσκοπο. Θά μείνεις στήν Καισάρεια ἤ κάπου κοντά. Ἐσύ θά εἶσαι ὁ κατηχητής, ἐσύ θά ὑπερασπίζεσαι τήν ὀρθόδοξη πίστη.
Τοῦ ἤρθανε ξαφνικά ὅλ’ αὐτά τοῦ Γρηγορίου.  Μά κι ὅταν συνῆλθε, πάλι ἀρνήθηκε. Αἰσθανότανε λίγος γιά τήν ἱεροσύνη. Πῶς νά τολμήσει νά σηκώσει καί ἀρχιερωσύνη! Οὔτε νά τό σκεφθεῖ δέν μποροῦσε.
-Εὐχαριστῶ, ἀδελφέ μου, Βασίλειε. Μ’ ὅλη μου τήν καρδιά σ’ εὐχαριστῶ, μά δέν εἶμαι ’γω γιά τόσο μεγάλα. Ἐσύ –κι εἶμαι γι’ αὐτό σίγουρος- θά τά καταφέρεις ὅλα. Τό μόνο πού μπορῶ νά σοῦ ὑποσχεθῶ εἶναι πως θά ἔρχομαι νά σέ βλέπω.
Καί ἄν σέ κάτι μπορῶ, θά σέ βοηθῶ. Μά ἐπίσκοπος, ὄχι, ἀδύνατο!
Στενοχωρήθηκε ὁ Βασίλειος καί μετρίασε τήν προφορά, ἔτσι πού νά μή φοβίζει τό φίλο του:
-Ἔστω. Ξέχασε τό ἐπίσκοπος, ἀφοῦ σέ φοβίζει. Μόνο σοῦ λέω πώς δέν ἔχεις δίκαιο. Τουλάχιστον, σκέψου νά δεχτεῖς κάτι ἄλλο.  Νά εἶσαι ὁ πρῶτος πρεσβύτερος.  Νά μείνεις ἱερέας καί θά ’σαι τό δεξί μου χέρι. Ὁ πρῶτος μου συνεργάτης. Κεφαλή τῶν πρεσβυτέρων.
Πάλι ὁ Γρηγόριος ἀντέδρασε. Ἐξήγησε μέ περισσή τέχνη ὅτι δέν μπορεῖ νά ζήσει σέ περιβάλλον μέ τόσο θόρυβο καί τόσα προβλήματα.  Πάντα ἐπιδίωκε τήν ἡσυχία, πού ἀκόμη δέν εὐτύχησε νά ἐξασφαλίσει μόνιμα.  Τοῦ ἐξήγησε ἀκόμη ὅτι, ἄν μείνει δίπλα στό μητροπολίτη μέ τέτοιες εὐθύνες, ὅλοι θά κατηγορήσουν τό μητροπολίτη γιά μεροληψία, γιά νεποτισμό. Οἱ ἐθχροί, ἀλλά καί οἱ φίλοι, θά ποῦν ὅτι ὁ νέος μητροπολίτης μάζεψε γύρω τούς δικούς του κι ἔκανε πέρα τούς ντόπιους, πού ξέρουνε πρόσωπα καί πράγματα.
Ὁ Βασίλειος δέχτηκε τίς ἐξηγήσεις κι ἐπαίνεσε τό Γρηγόριο γιά τήν εὐθυκρισία καί τήν εὐαισθησία του. Στήν πραγματικότητα ὅμως δέν εἶχε ἀλλάξει γνώμη.  Αὐτό φαίνεται ἀπό τήν ἐπιστολή 71, πού ἔστειλε στό Γρηγόριο, κατά τό δεύτερο ἑξάμηνο τοῦ 371.
Τήν ἐποχή ἐκείνη, κάποιος εἶχε παρερμηνεύσει τίς θεολογικές ἀπόψεις τοῦ Βασιλείου, ἐνῶ ἀναμενότανε στήν Καισάρεια ὁ Οὐάλης μέ πολύ ἐχθρικές διαθέσεις γιά τούς ὀρθοδόξους καί τό Βασίλειο.
Ἔγραφε, λοιπόν, στήν ἐπιστολή ὁ Βασίλειος πώς, ἄν ὁ Γρηγόριος ἤτανε κεῖ, μαζύ του, καί τό μεγάλο ἐχθρό –τόν αὐτοκράτορα- θ’ ἀντιμετωπίζανε μ’ ἐπιτυχία καί τῶν κακόβουλων τά στόματα θά κλείνανε μέ τή διδασκαλία τοῦ Γρηγορίου. Ἔμμεσα τόν καλοῦσε πάλι στήν Καισάρεια.  Χωρίς ἀποτέλεσμα πάντως.

Ὁ πληγωμένος Ἀετός (Γρηγόριος ὁ Θεολόγος)

(ἀφηγηματικὴ Βιογραφία)

  σελ.96-99

Στυλιανοῦ Γ. Παπαδοπούλου Καθηγητή Πανεπιστημίου

Ἔκδοση Δ΄

Ἀποστολική διακονία

Ἀναβάσεις