Η ΥΠΕΡΤΑΤΗ ΘΥΣΙΑ

Η ΥΠΕΡΤΑΤΗ ΘΥΣΙΑ

 

ΘΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ - Η ΥΠΕΡΤΑΤΗ ΘΥΣΙΑ

(Απόσπασμα από το βιβλίο του Αρχιμανδρίτου π. Αστερίου Χατζηνικολάου «Το μυστήριο της κοινωνίας του Θεού»)

Στα χρόνια της Παλαιάς Διαθήκης ο παντοκράτωρ Κύριος μίλησε διά του προφήτου Μαλαχία προφητικά για το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας με τα εξής λόγια: «καί ἐν ὑμῖν συγκλεισθήσονται θύραι, καί οὐκ ἀνάψεται τό θυσιαστήριόν μου δωρεάν. οὐκ ἔστι μου θέλημα ἐν ὑμῖν , λέγει Κύριος παντοκράτωρ, και θυσίαν οὐ προσδέξομαι ἐκ τῶν χειρῶν ὑμῶν.διότι ἀπό ἀνατολῶν ἡλίου ἕως δυσμῶν τό ὄνομά μου δεδόξασται ἐν τοῖς ἔθνεσι, καί ἐν παντί τόπῳ θυμίαμα προσάγεται τῷ ὀνόματί μου καί θυσία καθαρά, διότι μέγα τό ὄνομά μου ἐν τοῖς ἔθνεσι, λέγει Κύριος παντοκράτωρ». Δηλαδή: Και μεταξύ σας θα κλεισθούν τελείως οι θύρες του ναού και δεν θα ανάψει μάταια το θυσιαστήριό μου. Δεν αισθάνομαι καμιά ευαρέσκεια σε σας, λέγει ο Κύριος ο Παντοκράτωρ. Και θυσία δεν θα δεχτώ με ευχαρίστηση από τα χέρια σας. Διότι σ' όλο τον κόσμο, από εκεί που ανατέλλει ο ήλιος έως εκεί που δύει, το όνομά μου έχει δοξασθεί μεταξύ των ειδωλολατρικών λαών που επέστρεψαν με την αληθινή πίστη σε μένα. Και σε κάθε τόπο προσφέρεται θυμίαμα λατρείας στο όνομά μου και θυσία καθαρή, που δεν την μολύνουν τα αίματα και οι καπνοί και η κνίσα των σαρκών και του λίπους που κατακαίονται στο θυσιαστήριο. Διότι είναι μέγα το όνομά μου μεταξύ των εθνών, λέγει ο Κύριος ο παντοκράτωρ (Μαλ. α' 10-11).

Τα λόγια αυτά του παντοκράτορος Κυρίου μιλούν για κάποια καθαρά θυσία, που προσφέρεται σε κάθε τόπο «ἀπό ἀνατολῶν ἡλίου ἕως δυσμῶν» και η οποία επρόκειτο να αντικαταστήσει όλες τις προηγούμενες θυσίες. Ποια είναι η θυσία αυτή;

Οι θυσίες των ειδωλολατρικών εθνών δεν ήταν καθαρές θυσίες. Ήταν βδελυκτές και ακάθαρτες, αφού προσφέρονταν σε ψεύτικους θεούς, που είναι δαιμόνια, ψεύτικα πλάσματα και επινοήματα της φαντασίας και του διαβόλου. «Πάντες οἱ θεοί τῶν ἐθνῶν δαιμόνια» (Ψαλμ. 95' 5). Ούτε και οι θυσίες των Ιουδαίων μπορούσαν να θεωρηθούν καθαρές, αφού και αυτές δεν προσφέρονταν με καθαρή καρδιά. Και πάντως και αυτές δεν προσφέρονταν σε κάθε τόπο, αλλά μόνο στα Ιεροσόλυμα. Μόνη καθαρή θυσία είναι η θυσία του αναμάρτητου Υιού του Θεού, του Κυρίου Ιησού Χριστού, ο οποίος προσέφερε επί του Σταυρού το πολύτιμο αίμα Του θυσία σαν αίμα «ἀμνοῦ ἀμώμου καί ἀσπίλου», δηλαδή μικρού αρνιού που είναι τελείως αμόλυντο και καθαρό από κάθε κηλίδα (Α' Πετρ. α' 19).

Αλλά η «καθαρά θυσία» του Σταυρού προσφέρθηκε μια φορά σε συγκεκριμένο τόπο, στα Ιεροσόλυμα. Η προφητεία όμως του Μαλαχία μιλάει για θυσία καθαρή που προσφέρεται στο Θεό «ἀπό ἀνατολῶν ἡλίου ἕως δυσμῶν». Θα έλθει καιρός, λέγει, που θα καταργηθεί ο ναός των Ιεροσολύμων, θα κλείσουν τελείως οι θύρες του, θα σβήσει το θυσιαστήριό του. Θα έλθει η εποχή που σε κάθε τόπο, «ἀπό ἀνατολῶν ἡλίου ἕως δυσμῶν», θα προσφέρεται η μόνη καθαρή και αγία θυσία, που θα τη δέχεται ο Θεός.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η προφητεία αυτή, 500 περίπου χρόνια π.Χ., αναφέρεται όπως και οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας διδάσκουν, στο Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας. Η θεία Ευχαριστία είναι η ίδια η καθαρή θυσία που προσφέρθηκε μια φορά για πάντα επάνω στο Σταυρό και επαναλαμβάνεται αναίμακτα σε κάθε τόπο, σε κάθε χριστιανικό ναό επάνω στη γη, «ἀπό ἀνατολῶν ἡλίου ἕως δυσμῶν», κάθε φορά που τελείται η θεία Λειτουργία.

Μυστήριο μυστηρίων η θεία Ευχαριστία. Αλλά και θυσία. Θυσία αληθινή, ύψιστη, λογική, η μόνη καθαρή και ευάρεστη στο Θεό θυσία.

Μυστήριο και θυσία είναι οι δυο πλευρές της θείας Ευχαριστίας. Είναι αναπόσπαστες μεταξύ τους, συγχρόνως όμως και διαφέρουν.

Η θεία Ευχαριστία ως μυστήριο προσφέρεται ατομικά στους ανθρώπους. Προσφέρεται ως ουράνια τροφή, για να ενώνει τον κάθε πιστό με τον Χριστό και όλους τους πιστούς μεταξύ τους, για να τους λυτρώνει από την αμαρτία και τις ολέθριες συνέπειές της, να τους εξαγιάζει και να τους χαρίζει την ελπίδα της αθανάτου ζωής στην ουράνια βασιλεία Του.

Η θεία Ευχαριστία ως θυσία είναι ομαδική πράξη λατρείας, που προσφέρεται απ' όλη την Εκκλησία προς το Θεό. Με τη θυσία αυτή προσφέρει η Εκκλησία ως θύμα εξιλαστήριο στον Θεό τον ίδιο το Χριστό, ευχαριστεί τον Θεό για τη σωτηρία που παρέχει στον κόσμο δια της θυσίας του Υιού του και δοξάζει και υμνεί το μέγα όνομά του.

Το ότι η θεία Ευχαριστία είναι θυσία, αποδεικνύεται από το ότι επί της αγίας Τραπέζης έχουμε χωριστά το σώμα και το αίμα του Κυρίου. Εφόσον το αίμα εμπεριέχεται φυσιολογικά στο σώμα, τα χωρισμένα είδη παριστάνουν συμβολικά με το χωρισμό τους «τόν ἐπί τοῦ Σταυροῦ πραγματοποιηθέντα χωρισμόν τοῦ σώματος καί τοῦ ἀπ' αὐτοῦ ἐκχυθέντος αἷματος τοῦ Χριστοῦ». Με τον χωρισμό αυτό «ἀπετελέσθη ἡ θυσία τοῦ Σταυροῦ»1.

Αλλά και οι λόγοι με τους οποίους ο Κύριος ίδρυσε το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας φανερώνουν ότι έχουμε ενώπιον μας θυσία. Όταν έδωσε στους μαθητές Του τον άρτο της θείας Ευχαριστίας, είπε: «τοῦτό ἐστι τό σῶμά μου τό ὑπέρ ὑμῶν διδόμενον» (Λουκ. κβ' 19). Και στη συνέχεια, όταν τους έδωσε να πιουν από το ποτήριο της θείας Ευχαριστίας, είπε: «τοῦτό ἐστι τό αἷμά μου τό τῆς καινῆς διαθήκης τό περί πολλῶν ἐκχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν»(Ματθ.κστ' 28).

Τι σημαίνει «διδόμενον»; Τι σημαίνει «ἐκχυνόμενον»; Το σώμα το «διδόμενον» είναι το σώμα το παραδιδόμενο για να σταυρωθεί. Το αίμα το «ἐκχυνόμενον» είναι το αίμα που χύνεται επάνω στο Σταυρό για τη σωτηρία του κόσμου. Είναι σαφές λοιπόν ότι ο Κύριος, καθώς παρέδιδε το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας, αναφερόταν άμεσα στο θάνατο του Σταυρού, στην υπέρτατη θυσία Του, την οποία μετά από λίγες ώρες επρόκειτο να προσφέρει.

Αλλά ο Κύριος στους λόγους αυτούς χρησιμοποιεί χρόνο διαρκείας. «Διδόμενον», λέγει για το σώμα Του. Και «ἐκχυνόμενον», για το αίμα Του. Δεν κάνει λόγο για σώμα που θα παραδοθεί, αλλά για σώμα που παραδίδεται. Ούτε μιλάει για αίμα που θα χυθεί, αλλά για αίμα που χύνεται. Επομένως οι λόγοι Του δεν αναφέρονται μόνο στην επικείμενη θυσία του Σταυρού, που προσφέρθηκε μια φορά επάνω στο Γολγοθά, αλλά και στην δια μέσου των αιώνων διαρκή και αναίμακτη επανάληψή της, στη θεία Ευχαριστία, που και αυτή είναι θυσία, διότι και σ' αυτή παραδίδεται το σώμα Του και χύνεται το αίμα Του.

Είναι αξιοπρόσεκτο επίσης ότι το αίμα της θείας Ευχαριστίας ονομάζεται από τον Κύριο αίμα της Καινής Διαθήκης, δηλαδή αίμα που δίνεται για να επικυρωθεί η νέα Διαθήκη. Και όπως ακριβώς, λέγει ο ιερός Χρυσόστομος, η Παλαιά Διαθήκη πρόβατα και μόσχους είχε, έτσι και η Καινή Διαθήκη έχει το αίμα το Δεσποτικό. Και από εδώ δείχνει ο Χριστός ότι επρόκειτο να πεθάνει. Γι' αυτό και μιλά για Διαθήκη, υπενθυμίζει δε και την Παλαιά, διότι και εκείνη με αίμα είχε εγκαινιασθεί.2

1 Βλ.Παναγιώτου Ν. Τρεμπέλα, Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, τόμ. Γ', εκδ. «Ὁ Σωτήρ»,Ἀθῆναι 1961,σελ.219.

2 Ιωάννου Χρυσοστόμου, Ὁμιλία ΠΒ' εἰς τό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιον, PG 58, 738.